Στις διατάξεις του άρθρου 9 του ν. 5056/2023 (Α’ 163) προβλέφθηκε η αντικατάσταση της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής από τη δημοτική επιτροπή. Η δημοτική επιτροπή από την 1.1.2024 ασκεί τις αρμοδιότητες της οικονομικής επιτροπής, της επιτροπής ποιότητας ζωής, καθώς και της εκτελεστικής επιτροπής, η οποία καταργείται.
Αρμοδιότητες δημοτικής επιτροπής Προσθήκη άρθρου 74 Α στον ν. 3852/2010 Μετά από το άρθρο 74 του ν. 3852/2010 (Α’ 87) προστίθεται άρθρο 74Α ως εξής:
Άρθρο 74Α Αρμοδιότητες δημοτικής επιτροπής
1. Από την αυτοδιοικητική περίοδο που άρχεται την 1η.1.2024, όπου στην κείμενη νομοθεσία γίνεται αναφορά ή παραπομπή στη οικονομική επιτροπή, την επιτροπή ποιότητας ζωής και την εκτελεστική επιτροπή των δήμων, καθώς και στις αρμοδιότητες αυτών, εφεξής νοείται η δημοτική επιτροπή, η οποία ασκεί τις αρμοδιότητες αυτές.
2. Η δημοτική επιτροπή, πλέον των αρμοδιοτήτων της παρ. 1, αποφασίζει και για τα εξής:
α) την υποβολή αιτημάτων πρόσληψης του πάσης φύσεως προσωπικού, συμπεριλαμβανομένων των δικηγόρων και νομικών συμβούλων με σχέση έμμισθης εντολής και των συμβασιούχων μίσθωσης έργου, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, καθώς και για την αναγκαιότητα πρόσληψης του προσωπικού των άρθρων 206, 209, 211 του Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων [ν. 3584/2007 (Α’ 143)] και 36 του ν. 4765/2021 (Α’ 6),
β) την τροποποίηση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου συμβάσεων, σύμφωνα με την εφαρμοζόμενη σε κάθε περίπτωση νομοθεσία, και την έγκριση του πρωτοκόλλου παραλαβής με αιτιολογημένη απόφασή της,
γ) την έγκριση των όρων και τη σύναψη κάθε είδους προγραμματικών συμβάσεων και συμβάσεων του άρθρου 12 του ν. 4412/2016 (Α’ 147),
δ) τη διαγραφή χρεών και την απαλλαγή από προσαυξήσεις μέχρι του ποσού των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ, κατά το άρθρο 174 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων [ν. 3463/2006 (Α’ 114)],
ε) την επιστροφή από τον Δήμο αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών,
στ) τη σύναψη χρηματοδοτικών μισθώσεων (leasing) μηχανολογικού εξοπλισμού και οχημάτων του Δήμου,
ζ) τις δωρεές εξοπλισμού, ειδών και οχημάτων σε άλλους δήμους ή κοινωφελείς οργανισμούς.»
Η δημοτική επιτροπή αποτελεί, πλέον, ένα ολιγομελές αιρετό συλλογικό όργανο σε σχέση με τη μέχρι σήμερα οικονομική επιτροπή και επιτροπή ποιότητας ζωής. Επιπλέον, η νέα διαδικασία συγκρότησης της δημοτικής επιτροπής είναι απλοποιημένη, γεγονός που της προσδίδει ευελιξία.
Οι βασικές αλλαγές συνοψίζονται στα ακόλουθα:
• καταργείται η πρόβλεψη των δύο οριζόμενων μελών από τον δήμαρχο,
• καταργείται η δυνατότητα των ανεξάρτητων δημοτικών συμβούλων να λογίζονται ως ενιαία παράταξη και να δικαιούνται έδρα στη δημοτική επιτροπή,
• ο αριθμός των εκλεγομένων μελών από την παράταξη του δημάρχου και από το σύνολο των παρατάξεων της μειοψηφίας, καθορίζονται εκ του νόμου, χωρίς τον υπολογισμό εκλογικού μέτρου,
• τα υποψήφια μέλη της δημοτικής επιτροπής δεν εκλέγονται από το σύνολο του δημοτικού συμβουλίου, αλλά από τα μέλη της αντίστοιχης παράταξης που τα πρότεινε. Οι σύμβουλοι της παράταξης της πλειοψηφίας ψηφίζουν μόνο τους υποψηφίους της παράταξης της πλειοψηφίας και αντίστοιχα οι σύμβουλοι του συνόλου των παρατάξεων της μειοψηφίας ψηφίζουν μόνο τους υποψηφίους που προτείνουν οι παρατάξεις της μειοψηφίας συνολικά σε ξεχωριστό ψηφοδέλτιο απότο ψηφοδέλτιο της πλειοψηφίας.
• η διαδικασία εκλογής των μελών της δημοτικής επιτροπής ελέγχεται πλέον ως προς τη νομιμότητά της μόνο αυτεπαγγέλτως από το αρμόδιο εποπτικό όργανο και όχι μετά από άσκηση προσφυγής.
Η δημοτική επιτροπή συγκροτείται:
α) από τον δήμαρχο ή τον αντιδήμαρχο που έχει ορίσει ο δήμαρχος, ως πρόεδρο,
β) από δημοτικούς συμβούλους της παράταξης του δημάρχου, οι οποίοι εκλέγονται από την ίδια παράταξη και από δημοτικούς συμβούλους από το σύνολο των παρατάξεων της μειοψηφίας, οι οποίοι εκλέγονται αντίστοιχα από το σύνολο των παρατάξεων της μειοψηφίας.
Ο συνολικός αριθμός των εκλεγομένων μελών της δημοτικής επιτροπής καθορίζεται εκ του νόμου, ανάλογα με τον αριθμό των μελών του δημοτικού συμβουλίου.
O αριθμός των μελών που δικαιούνται η παράταξη του δημάρχου και αντίστοιχα οι παρατάξεις της μειοψηφίας στη δημοτική επιτροπή ως σύνολο καθορίζεται, επίσης, εκ του νόμου, ως ακολούθως:
Σχετικά με τη συγκρότηση της δημοτικής επιτροπής επισημαίνονται τα ακόλουθα:
- Ο νομοθέτης δεν προβλέπει όργανο αναπλήρωσης του δημάρχου ή του αντιδημάρχου, όταν ασκεί καθήκοντα προέδρου της δημοτικής επιτροπής. Ο αντιδήμαρχος που έχει οριστεί ως αναπληρωτής του δημάρχου4 δεν μπορεί να αναπληρώνει τον δήμαρχο στακαθήκοντά του ως πρόεδρος της δημοτικής επιτροπής.
- Ο αντιδήμαρχος που τυχόν οριστεί από τον δήμαρχο ως πρόεδρος της δημοτικής επιτροπής, δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα και εκλεγμένο μέλος της δημοτικής επιτροπής. Αντιστρόφως, o αντιδήμαρχος που δεν έχει οριστεί ως πρόεδρος της δημοτικής επιτροπής μπορεί να εκλεγεί ως μέλος της δημοτικής επιτροπής.
- Δεν επιτρέπεται να εκλεγεί μέλος της δημοτικής επιτροπής ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου. Αντίθετα, η εκλογή στη θέση του αντιπροέδρου ή του γραμματέα του δημοτικού συμβουλίου δεν συνεπάγεται κώλυμα συμμετοχής στη δημοτική επιτροπή.
- Όταν τα μέλη της δημοτικής επιτροπής παύουν για οποιονδήποτε λόγο να είναι μέλη των αντίστοιχων δημοτικών παρατάξεων, εκπίπτουν αυτοδικαίως από μέλη της δημοτικής επιτροπής και αντικαθίστανται σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 74 του ν. 3852/2010 (Α’ 87).
- Σε περίπτωση ανεξαρτητοποίησης ή διαγραφής μέλους από τις παρατάξεις της μειοψηφίας, πριν την έναρξη της διαδικασίας εκλογής μελών από το σύνολο των παρατάξεων της μειοψηφίας για την κατάληψη των αντίστοιχων εδρών στη δημοτική επιτροπή, οι εν λόγω δημοτικοί σύμβουλοι δεν μπορούν ούτε να προταθούν ως υποψήφιοι ούτε να συμμετάσχουν στην εκλογή για την ανάδειξη των μελών που δικαιούνται οι παρατάξεις της μειοψηφίας.
- Με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου δύναται να ορίζεται ονομαστικά έως ένας δημοτικός σύμβουλος από κάθε παράταξη της μειοψηφίας που δεν εκπροσωπείται εν τοις πράγμασι στη δημοτική επιτροπή, προκειμένου να συμμετέχει στις συνεδριάσεις της δημοτικής επιτροπής, χωρίς δικαίωμα ψήφου.
- Στο πλαίσιο αυτό το δημοτικό συμβούλιο έχει τη δυνατότητα να ορίσει ονομαστικά ότι συγκεκριμένα μέλη από τις παρατάξεις της μειοψηφίας μπορούν να συμμετέχουν, χωρίς δικαίωμα ψήφου, σε κάθε συνεδρίαση της δημοτικής επιτροπής, εφόσον δεν εκπροσωπούνται σε αυτή με τακτικό μέλος ή με αναπληρωματικό μέλος που αναπληρώνει το τακτικό μέλος.
Η εφαρμογή της διάταξης είναι δυνητική για το δημοτικό συμβούλιο, αλλά προκρίνεται η υλοποίησή της για λόγους ευρείας δημοσιότητας, διαφάνειας και συμμετοχικότητας στη λειτουργία της δημοτικής επιτροπής.
Η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου λαμβάνεται με τη συνήθη πλειοψηφία της απόλυτης πλειοψηφίας των παρόντων. Για λόγους απρόσκοπτης λειτουργίας της δημοτικής επιτροπής η απόφαση δέον είναι να λαμβάνεται κατά την πρώτη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, εφόσον οι παρατάξεις της μειοψηφίας επιθυμούν να ασκήσουν το σχετικό δικαίωμα που προέβλεψε ο νομοθέτης.
Τα μέλη της δημοτικής επιτροπής εκλέγονται την ίδια ημέρα, στην ίδια ειδική συνεδρίαση και αμέσως μετά την εκλογή των μελών του προεδρείου του δημοτικού συμβουλίου. Στο πλαίσιο αυτό στην πρόσκληση8 για την εκλογή των μελών του προεδρείου του δημοτικού συμβουλίου, περιλαμβάνεται και η εκλογή των μελών της δημοτικής επιτροπής.