Μια ξεχωριστή πολιτιστική δράση προετοιμάζει ο Σύνδεσμος Σαρακατσαναίων Φθιώτιδας «Ο Κατσαντώνης», ο οποίος επιχειρεί να αναβιώσει το παραδοσιακό σαρακατσάνικο κονάκι – το σπίτι των Σαρακατσάνων – μέσα από μια πρωτότυπη, βιωματική και ταυτόχρονα ψηφιακά τεκμηριωμένη διαδικασία.
Η δράση παρουσιάστηκε στο βραδινό «Μαγκαζίνο δίχως όρια» του Lamia Polis 87.7, σε συνέντευξη του προέδρου του Συνδέσμου Χρυσοβαλάντη Μάνδαλου και της μουσειολόγου και υπεύθυνης του προγράμματος Ηλιάνας Ζιώγα. Όπως τόνισαν, στόχος είναι να καταγραφεί και να μεταδοθεί στις νεότερες γενιές η γνώση γύρω από την παραδοσιακή ζωή των Σαρακατσάνων, που σήμερα κινδυνεύει να χαθεί.
Η ανάγκη για διατήρηση της παράδοσης
«Οφείλουμε να φτιάξουμε το “Ζωντανό Κονάκι”, να δείξουμε πώς στήνεται από το μηδέν, γιατί οι βιωματικοί λιγοστεύουν και πρέπει να μείνει κάτι καταγεγραμμένο για τους επόμενους», σημείωσε ο κ. Μάνδαλος, εξηγώντας ότι πρόκειται για ένα εγχείρημα που θα καταγραφεί και σε βίντεο, αποτελώντας στη συνέχεια εργαλείο εκπαίδευσης και πολιτιστικής διατήρησης.
Η θεωρητική και η πρακτική φάση της δράσης
Η πρώτη φάση του προγράμματος θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 12 Οκτωβρίου, από τις 6 έως τις 9 το απόγευμα, στην έδρα του Συνδέσμου (Παπακυριαζή 13, Λαμία). Εκεί θα παρουσιαστεί το θεωρητικό μέρος της δράσης, με αναφορά στην ιστορία, τα υλικά και τον τρόπο κατασκευής του σαρακατσάνικου κονάκιου.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα μιλήσει ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Κολομβάτσος, ο οποίος θα αναλύσει τον ρόλο της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης στην ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, παρουσιάζοντας παραδείγματα από τη δική του ερευνητική ομάδα “I-PRISM”.
Η δεύτερη φάση θα πραγματοποιηθεί την επόμενη Κυριακή, στους Αγίους Αποστόλους στο Βελούχι, όπου θα γίνει η πρακτική αναπαράσταση, το στήσιμο δηλαδή του σαρακατσάνικου κονάκιου από το μηδέν. Στη δράση θα συμμετάσχουν βιωματικοί γνώστες, μέλη του Συνδέσμου και νεότεροι εθελοντές, που θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν από κοντά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής των προγόνων τους.
Η διαδικασία θα βιντεοσκοπηθεί, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο ψηφιακό αρχείο που θα είναι διαθέσιμο σε όλους.
Ο πολιτισμός συναντά την τεχνολογία
Η κ. Ζιώγα ανέφερε πως το εγχείρημα συνδυάζει το παραδοσιακό με το σύγχρονο στοιχείο, επιχειρώντας να κάνει τη λαογραφία πιο προσιτή στη νέα γενιά.
«Θέλουμε οι νέοι να αγαπήσουν τον σαρακατσάνικο πολιτισμό βιωματικά, μέσα από τη συμμετοχή και τη χρήση της τεχνολογίας. Το κονάκι θα καταγραφεί πλήρως, ώστε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την πολιτιστική μας κληρονομιά», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο Σύνδεσμος “Ο Κατσαντώνης” και η πορεία του
Ο Σύνδεσμος Σαρακατσαναίων Φθιώτιδας ιδρύθηκε το 1976 και σήμερα αριθμεί περίπου 800 μέλη, ενώ η σαρακατσάνικη κοινότητα στην περιοχή υπολογίζεται σε περισσότερα από 10.000 άτομα.
Μεταξύ των σταθερών δράσεών του είναι ο ετήσιος χειμερινός χορός, οι παρουσιάσεις βιβλίων και λαογραφικών έργων, οι ημερίδες και η συμμετοχή στα τοπικά και πανελλήνια ανταμώματα στο Βελούχι και το Περτούλι.
Το 2026 ο Σύνδεσμος θα γιορτάσει τα 50 χρόνια από την ίδρυσή του, διοργανώνοντας στη Λαμία την «Πίτα των Σαρακατσαναίων», με τη συμμετοχή περισσοτέρων από 25 συλλόγων από όλη την Ελλάδα.
«Η παράδοση δεν είναι κάτι παλιό, είναι κάτι ζωντανό που μας συνδέει με τις ρίζες μας», υπογράμμισε ο πρόεδρος του Συνδέσμου, ευχαριστώντας το διοικητικό συμβούλιο και τους εθελοντές για τη στήριξη στην υλοποίηση του προγράμματος.