Η Φθιώτιδα συρρικνώνεται. Το βλέπεις στα σπίτια που δεν ξανανοίγουν, στα σχολεία που έκλεισαν, στις πλατείες που σιωπούν τον χειμώνα. Η απογραφή του 2021 επιβεβαιώνει τη φθορά. Μέσα σε δέκα χρόνια, ο νομός έχασε πάνω από 20.000 κατοίκους. Από 158.231 το 2011, έπεσε στους 137.756 το 2021. Η μείωση αγγίζει το 13%, μία από τις υψηλότερες στη χώρα.
Η πτώση δεν περιορίζεται σε χωριά ή ορεινές περιοχές. Ακόμη και ο Δήμος Λαμιέων, η διοικητική και οικονομική έδρα του νομού και της Στερεάς Ελλάδος, έχασε 8.843 κατοίκους. Στους περιφερειακούς δήμους η εικόνα είναι ακόμη πιο σκληρή. Η Αμφίκλεια-Ελάτεια υποχώρησε κατά 23,3%, ο Δομοκός κατά 20,1%, ενώ η Μακρακώμη πλησιάζει το 15,5%. Είναι ένας χάρτης που ξεθωριάζει, και πίσω από κάθε αριθμό υπάρχει ένα σπίτι που άδειασε.
| Δήμος | Πληθυσμός 2011 | Πληθυσμός 2021 | Μείωση (άτομα) | Μείωση (%) |
|---|---|---|---|---|
| Λαμιέων | 75.315 | 66.472 | -8.843 | -11,7% |
| Αμφίκλειας – Ελάτειας | 10.922 | 8.381 | -2.541 | -23,3% |
| Δομοκού | 11.495 | 9.178 | -2.317 | -20,1% |
| Λοκρών | 19.623 | 17.854 | -1.769 | -9,0% |
| Μακρακώμης | 16.036 | 13.553 | -2.483 | -15,5% |
| Καμένων Βούρλων | 12.090 | 10.901 | -1.189 | -9,8% |
| Στυλίδας | 12.750 | 11.417 | -1.333 | -10,4% |
Πρωταθλήτρια στην υπογονιμότητα στην Ευρώπη!
Πέρα από τις απώλειες σε απόλυτους αριθμούς, η Φθιώτιδα καταγράφει τον χαμηλότερο δείκτη γονιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση: μόλις 0,9 παιδιά ανά γυναίκα. Ουσιαστικά, δεν γεννιούνται αρκετά παιδιά ούτε για να διατηρηθεί ο πληθυσμός. Όταν οι θάνατοι ξεπερνούν τις γεννήσεις και οι νέοι φεύγουν, το πρόβλημα δεν είναι πια στατιστικό. Είναι υπαρξιακό. Είναι πραγματικότητα…
Χαρτί που δεν παίζουμε ο πρωτογενής τομέας
Κι όμως, μέσα σ’ αυτή τη δύσκολη πραγματικότητα, υπάρχει ένας δρόμος που μένει σχεδόν αδιάβατος. Η Φθιώτιδα είναι σημαντικός εξαγωγικός πυλώνας της Στερεάς στον πρωτογενή τομέα. Το ελαιόλαδο, το μέλι, τα αρωματικά φυτά, τα οπωροκηπευτικά, τα τυριά, το κρασί — είναι προϊόντα που έχουν ζήτηση, ποιότητα και δυναμική. Αν αξιοποιηθούν σωστά, μπορούν να δημιουργήσουν εισόδημα, να δημιουργήσουν δουλειές, να δώσουν λόγο στους νέους να μείνουν ή να επιστρέψουν. Και όχι δεν είναι θεωρία.. Είναι αληθινή οικονομική βάση, που χρειάζεται υποδομές, κατάρτιση, πρόσβαση στη μεταποίηση και στην αγορά.
Πολλοί φεύγουν από τις πόλεις – γιατί όχι προς τη Φθιώτιδα;
Την τελευταία πενταετία, χιλιάδες νέοι σε όλη την Ευρώπη και την Ελλάδα εγκαταλείπουν τα μεγάλα αστικά κέντρα. Ο υψηλός πληθωρισμός, η τηλεργασία, η κόπωση από τον ρυθμό ζωής σε πόλεις όπως η Αθήνα, οδηγούν σε αναζήτηση ποιότητας και ηρεμίας. Η Φθιώτιδα έχει όλα τα στοιχεία που μπορούν να προσελκύσουν αυτούς τους ανθρώπους: φυσικό περιβάλλον, οδική πρόσβαση, χαμηλότερο κόστος διαβίωσης, πιο ανθρώπινη καθημερινότητα.
Φτάνει όμως μόνο η γεωγραφία; Προφανώς και ΟΧΙ. Πρέπει να υπάρχουν υποδομές, υπηρεσίες, προοπτική.
Τι δεν κάνουμε – τι χρειάζεται
Για να επιστρέψει κάποιος, χρειάζεται να βλέπει ότι μπορεί να επιβιώσει και να βελτιώσει το βιοτικό του επίπεδο. Όχι απλώς να νοικιάσει ένα σπίτι, αλλά να δουλέψει, να σπουδάσει τα παιδιά του, να έχει γιατρό, πρόσβαση στο διαδίκτυο, στήριξη στην παραγωγή. Η επιστροφή στην επαρχία δεν είναι θέμα ή νοσταλγίας. Είναι απόφαση ζωής – και χρειάζεται τα εργαλεία για να στηριχθεί.
Οι αιρετοί έχουν ευθύνη
Η Φθιώτιδα δεν μπορεί να περιμένει άλλη μία δεκαετία χωρίς σχέδιο. Η Περιφέρεια, οι Δήμοι και οι βουλευτές οφείλουν να συνεργαστούν και να παρουσιάσουν ένα στρατηγικό πλάνο δημογραφικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης.
Δεν αρκεί να αναγνωρίζουμε την ερήμωση των χωριών ή τη γήρανση του πληθυσμού και να “χτίζουμε” απλά επαναλαμβανόμενες συζητήσεις γύρω από αυτό· χρειάζεται σχέδιο, σοβαρό και μακροπρόθεσμο.
Απαιτείται η δημιουργία φορολογικών και ασφαλιστικών κινήτρων για νέους που επιστρέφουν ή επιλέγουν την ύπαιθρο, καθώς και ένα οργανωμένο πρόγραμμα αξιοποίησης δημοτικής γης, ειδικά για νέους αγρότες και μεταποιητές, συνοδευόμενο από συμβουλευτική στήριξη, κατάρτιση και πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία.
Παράλληλα, η ενίσχυση των ψηφιακών υποδομών σε κάθε χωριό είναι προϋπόθεση για να σταθεί η τηλεργασία ως ρεαλιστική επιλογή. Θα μου πείτε πόσο εύκολο και με τι ταχύτητα μπορούν να στηθούν τέτοιου είδους υποδομές στην Φθιώτιδα αλλά και γενικότερα στην Επαρχία.
Αυτό είναι πραγματικά ένα μεγάλο ζήτημα αλλά δεν βλέπω και καμιά τοπική κοινωνία, τουλάχιστον εδώ, οι δικές μας στην Φθιώτιδα, να σπρώχνει προς αυτή την κατεύθυνση.
Προφανώς χρειάζεται ένα δεσμευτικό, διαφανές και εφαρμόσιμο δεκαετές σχέδιο για τη Φθιώτιδα – όχι γενικόλογο λίγο πριν από κάθε εκλογική μάχη, αλλά με μετρήσιμους στόχους, χρονοδιάγραμμα, στόχους και τακτικό απολογισμό από πλευράς αιρετών.
Κάποιοι πιθανόν να μειδιάσετε, σε κάθε περίπτωση όμως, οφείλουμε από πλευράς μας να “χτυπάμε” το καμπανάκι της περαιτέρω απομείωσης του πληθυσμού του Νομού, της ερήμωσης των χωριών και τον πόλεων μας και την ταυτόχρονη υποβάθμιση του βιοτικού μας επιπέδου.
Για να προκύψει επιστροφή νέων, θα πρέπει να υπάρξει στήριξη, δημιουργία ευκαιριών για τηλεργασία, υποστήριξη τοπικών παραγωγών, πρόσβαση σε χρηματοδότηση.
Αν δεν γίνει τίποτα, η επόμενη απογραφή δεν θα δείξει απλώς λιγότερους. Θα δείξει ότι αφήσαμε τον τόπο μόνο του.
Η Φθιώτιδα δεν είναι χαμένη υπόθεση. Αρκεί να το πιστέψουμε, να το σχεδιάσουμε και να το υποστηρίξουμε.
Αν δεν γίνει τώρα, θα έρθει η στιγμή που κανείς δεν θα μείνει πίσω για να το κάνει…