Μια ιδιαίτερη πρωτιά κατακτούν οι γυναίκες της Στερεάς Ελλάδας -σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας – αφού βάσει των στοιχείων της Eurostat (2023), ζουν κατά μέσο όρο 6 χρόνια περισσότερο από τους άντρες. Το εύρημα αυτό δείχνει ότι οι διαφορές μεταξύ των φύλων στο προσδόκιμο ζωής δεν συνδέονται απαραίτητα με το συνολικό επίπεδο μακροζωίας μιας περιοχής.
‘Οσον αφορά στον γενικό πληθυσμό, η Στερεά Ελλάδα στην λίστα της μακροβιότητας κατακτά την 7η θέση, με το συνολικό προσδόκιμο ζωής να φτάνει στα 81,8 χρόνια και ειδικότερα στα 84,9 χρόνια για τις γυναίκες και τα 78,9 για τους άντρες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat (2023), οι γυναίκες της Ηπείρου οδηγούν την κούρσα της μακροβιότητας στην Ελλάδα. Σε μεικτούς μέσους όρους όμως ανδρών και γυναικών, οι μακροβιότεροι Ελληνες ζουν στα νησιά του Βορείου Αιγαίου, όπου το προσδόκιμο ζωής φτάνει τα 83,8 έτη.
Οι γυναίκες της περιοχής αγγίζουν κατά μέσο όρο τα 86,2 χρόνια, ενώ οι άντρες τα 81,4. Η εικόνα αυτή δεν εκπλήσσει, καθώς η Λέσβος ανεβάζει τις επιδόσεις της, μαζί με Χίο και Σάμο, ενώ η Ικαρία έχει μελετηθεί διεθνώς για τα υψηλά ποσοστά μακροβιότητας.
Η Ηπειρος κατατάσσεται δεύτερη, δείχνοντας ότι η μακροζωία δεν περιορίζεται μόνο στις νησιωτικές περιοχές. Εκεί, το συνολικό προσδόκιμο ζωής φτάνει τα 83,7 έτη, με τις γυναίκες να ζουν κατά μέσο όρο 86,5 χρόνια και τους άντρες 81.
Στην τρίτη θέση βρίσκεται το Νότιο Αιγαίο, όπου το προσδόκιμο αγγίζει τα 82,7 έτη. Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες φτάνουν τα 84,8 χρόνια, οι άντρες υπολείπονται σημαντικά, στα 80,6 έτη, με τη διαφορά ανάμεσα στα φύλα να είναι η μικρότερη που συναντάται στην Ελλάδα (4,2 έτη). Στον αντίποδα, η Ανατολική Μακεδονία εμφανίζει το χαμηλότερο συνολικό προσδόκιμο ζωής στη χώρα, μόλις 80,7 έτη, και ένα από τα μεγαλύτερα χάσματα μεταξύ των δύο φύλων, που φτάνει τα 5,6 χρόνια.
Η πρωτιά ωστόσο στη διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών ανήκει στη Στερεά Ελλάδα, όπου οι γυναίκες ζουν κατά μέσο όρο 6 χρόνια περισσότερο από τους άντρες. Το εύρημα αυτό δείχνει ότι οι διαφορές μεταξύ των φύλων στο προσδόκιμο ζωής δεν συνδέονται απαραίτητα με το συνολικό επίπεδο μακροζωίας μιας περιοχής.
Σε εθνικό επίπεδο, το μέσο προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα υπολογίζεται στα 81,8 χρόνια. Οι γυναίκες υπερτερούν σταθερά, φτάνοντας τα 84,4 έτη, ενώ οι άντρες περιορίζονται στα 79,2. Το χάσμα αυτό, που παρατηρείται σε όλες τις περιφέρειες, αντανακλά τόσο βιολογικούς παράγοντες όσο και διαφορές στον τρόπο ζωής.
Το προφίλ των αιωνόβιων: Γυναίκες, πρωτότοκοι, με χιούμορ και θρησκευτική πίστη
Σύμφωνα με τον Βασίλη Τσακρακλίδη, παθολογοανατόμο του Υγεία, όπως αναφέρεται στο κείμενο «Περήφανα γηρατειά, αιωνόβιοι και υπεραιωνόβιοι» στο site του oργανισμού, «οι αιωνόβιοι απολαμβάνουν συνήθως πολύ καλή ποιότητα ζωής μέχρι τον θάνατό τους, που επέρχεται κυρίως από καρδιαγγειακή πάθηση (40%).
Οι αιωνόβιοι απολαμβάνουν συνήθως και καλύτερη ποιότητα ζωής από άτομα μικρότερης ηλικίας. Οι μέχρι σήμερα μελέτες έχουν δείξει ότι οι αιωνόβιοι είναι κυρίως γυναίκες, πρωτότοκοι και ζουν σε αγροτικές περιοχές.
Αλλα διακριτικά χαρακτηριστικά τους είναι:
• Αγαπούν τη ζωή
• Είναι αισιόδοξοι, αλλά και ρεαλιστές
• Εξακολουθούν να ασκούνται
• Εχουν έντονη πνευματική δραστηριότητα
• Απολαμβάνουν τις μικρές χαρές της ζωής
• Εχουν πολλά και ποικίλα ενδιαφέροντα
• Εχουν κοινωνική δραστηριότητα
• Εχουν καλή αίσθηση του χιούμορ
• Εχουν θρησκευτική πίστη και πνευματικά ενδιαφέροντα
• Εχουν χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Δεν καπνίζουν, δεν πίνουν υπερβολικά.
Ολοι οι άνθρωποι δεν γερνάνε ομοιόμορφα. Αλλοι παρουσιάζουν πολύ έκδηλα τα σημεία του γήρατος και άλλοι ελάχιστα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι τα “καλά γεράματα” χτίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Σε αυτό συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, η μακροχρόνια ήρεμη οικογενειακή ζωή και ο προληπτικός ιατρικός και οδοντιατρικός έλεγχος.
Εξωτερικοί παράγοντες, όπως και τυχαίες γονιδιακές μεταλλάξεις που συμβαίνουν στα κύτταρα σε όλη τη διάρκεια της ζωής, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το αν θα ζήσουμε έως το μέσο προσδόκιμο επιβίωσης. Η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών παθήσεων, των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και των κακοήθων νεοπλασμάτων προσδοκάται ότι θα αυξήσουν το σημερινό προσδόκιμο επιβίωσης κατά 15 τουλάχιστον χρόνια.
Η επιπλέον επιβίωσή μας εξαρτάται από τα γονίδια που έχουμε κληρονομήσει από τους γονείς μας. Υπάρχουν τα μεταλλαγμένα “κακά” γονίδια, αυτά που ευνοούν τη νοσηρότητα, όπως το BRC1 και το APC, και τα “καλά” γονίδια που ευνοούν τη μακροζωία. Τα παιδιά και τα εγγόνια αιωνόβιων έχουν περισσότερες πιθανότητες να ζήσουν 100 ή περισσότερα χρόνια».
Ανδρες vs γυναικών: Τι έδειξε έρευνα του ΕΚΠΑ σε 400 αιωνόβιους
Σύμφωνα με την έρευνα της Ξανθής Χ. Τηγάνη (ΕΚΠΑ, Ιατρική Σχολή), που διεξήχθη με δείγμα 400 Ελληνες αιωνόβιους στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, εξασφαλίζοντας ότι οι συμμετέχοντες προέρχονταν από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, κλιματικές ζώνες και κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα, τα ευρήματα ήταν αποκαλυπτικά:
• Οι γυναίκες αιωνόβιες παρουσιάζουν συγκεκριμένα δημογραφικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά που τις διαφοροποιούν από τους άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας. Εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά χηρείας, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη γενικότερη τάση των γυναικών να ζουν περισσότερα χρόνια από τους άνδρες.
Επιπλέον, χαρακτηρίζονται από χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, στοιχείο που αντανακλά τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής όπου μεγάλωσαν, όταν η εκπαίδευση των γυναικών δεν αποτελούσε προτεραιότητα. Σε επίπεδο προσωπικότητας, οι αιωνόβιες διακρίνονται για την υψηλότερη προσαρμοστικότητά τους, δηλαδή τη μεγαλύτερη ικανότητα προσαρμογής σε αλλαγές και νέες καταστάσεις.
Παράλληλα, εμφανίζουν υψηλό σκορ στην κλίμακα της εξαρτημένης ανταμοιβής, που δείχνει άτομα με υψηλή κοινωνικοποίηση, καλοσύνη και ευαισθησία στα προβλήματα των άλλων. Τέλος, παρατηρείται θετική συσχέτιση μεταξύ της αισιοδοξίας τους και του εξωτερικού κέντρου ελέγχου της υγείας.
• Οι άνδρες αιωνόβιοι παρουσιάζουν διακριτά χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν διαφορετικούς μηχανισμούς επίτευξης της μακροβιότητας. Ενα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα είναι η αυξημένη πιθανότητά τους να έχουν τουλάχιστον έναν αιωνόβιο συγγενή πρώτου βαθμού, γεγονός που υποδηλώνει ισχυρότερη γενετική συνιστώσα στη μακροβιότητά τους.
Στο επίπεδο της προσωπικότητας, οι άνδρες αιωνόβιοι διακρίνονται για την αισιοδοξία τους, εμφανίζοντας υψηλότερα επίπεδα θετικής στάσης απέναντι στη ζωή σε σχέση με τις γυναίκες. Παράλληλα, η έρευνα αποκάλυψε μια ενδιαφέρουσα σύνδεση ανάμεσα σε τρεις βασικές πτυχές της προσωπικότητάς τους: την ατομική κατεύθυνση, την πνευματικότητα και τον εσωτερικό έλεγχο της υγείας τους.
Η ατομική κατεύθυνση περιλαμβάνει την ικανότητά τους να αποδέχονται τον εαυτό τους όπως είναι, να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις επιλογές και τη φροντίδα τους, καθώς και την πίστη ότι μπορούν να επιτύχουν τους στόχους τους με τις δικές τους δυνάμεις. Αυτό το χαρακτηριστικό της ατομικής κατεύθυνσης φαίνεται να είναι τόσο ισχυρό που συνδέεται τόσο με την πίστη τους ότι μπορούν να ελέγχουν την υγεία τους μόνοι τους όσο και με την αναγνώριση ότι εξωτερικοί παράγοντες μπορεί επίσης να επηρεάσουν την κατάστασή τους.
Αυτο-αξιολόγηση υγείας
Ενα σημαντικό εύρημα της έρευνας αφορούσε την αυτοαξιολόγηση της υγείας, δηλαδή πώς οι αιωνόβιοι αξιολογούσαν την κατάσταση της υγείας τους. Ο δείκτης αυτο-αξιολόγησης βρέθηκε αρκετά υψηλότερος απ’ ό,τι αναμενόταν, κάτι που σημαίνει ότι οι αιωνόβιοι αισθάνονταν σχετικά υγιείς παρά την προχωρημένη ηλικία τους.
Η έρευνα εντόπισε ότι σημαντικό ρόλο παίζει με ποιον ζουν οι αιωνόβιοι, καθώς η παρουσία οικογένειας ή φροντιστών επηρεάζει θετικά την αίσθηση υγείας. Επιπλέον, οι καλές σχέσεις με τα παιδιά, η έλλειψη αισθήματος μοναξιάς, η αισιοδοξία και η προσαρμοστικότητα σχετίζονταν με την καλύτερη αυτο-αξιολόγηση της υγείας. Τέλος, η παχυσαρκία επηρέαζε αρνητικά την αίσθηση καλής υγείας.
με πληροφορίες από το protothema.gr